Aktualności

Książka pod roboczym tytułem Polacy w mundurze Wehrmachtu w swoim założeniu ma być esejem historycznym, w którym przedstawiony zostanie udział Polaków w niemieckich jednostkach militarnych w czasie drugiej wojny światowej. Publikacja ma przedstawić ten fragment historii najnowszej, który mimo swojego olbrzymiego zakresu (pobór do Wehrmachtu dotyczył setek tysięcy ludzi z terenów aktualnego Górnego Śląska, Pomorza, Warmii i Mazur), nie został póki co opisany w postaci monografii.

W przygotowywanej książce prof. Kaczmarek planuje zawrzeć szereg materiałów, które pozwolą w wyczerpujący sposób pokazać wiele aspektów podejmowanego tematu - zarówno tych dotyczących etnicznej przeszłości Ślązaków, Kaszubów czy Warmiaków, procesu poboru do Wehrmachtu, samej służby oraz dalszych losów żołnierzy i ich rodzin. Polacy w mundurze Wehrmachtu mają być wydawnictwem przeznaczonym zarówno dla popularnego czytelnika zainteresowanego historią, jak i dla grona zainteresowanych tym tematem zawodowo (historycy, politycy), bądź zainteresowanych ze względów rodzinnych.

Prof. Kaczmarek poszukuje osób, które byłyby skłonne opowiedzieć swoje historie, obejmujące następujące zagadnienia:

1. - jaki był sposób poboru - działanie komisji wojskowych, propaganda rekrutacyjna, sposób kwalifikacji administracyjnej i medycznej, przydzielanie do poszczególnych rodzajów wojsk
2. Czym groziło uchylanie się od poboru - wielkość nielegalnych uchyleń od poboru, metody legalne uchylenia się od poboru, reakcja niemieckich władz wojskowych i partyjnych na uchylanie się od poboru
3. jak i gdzie prowadzono szkolenie wojskowe - szkolenie w obozach szkoleniowych Wehrmachtu, sposób prowadzenia szkolenia, różnice w stosunku do żołnierzy z Wehrmachtu ze Starej Rzeszy i terenów wcielonych, szkolenie żołnierskie, podoficerskie i oficerskie, dostęp do tajemnic wojskowych
4. jaki był stosunek ze strony rekrutów ze Starej Rzeszy - pojęcie Kameradschaft, stosunek podoficerów szkolących rekrutów, problemy komunikacji językowej
5. jak wyglądała przysięga wojskowa - starania o opuszczenie wojska niemieckiego w trakcie szkolenia przed przysięgą wojskową, odmowa złożenia przysięgi i konsekwencje tego czynu, stosunek do złożonej przysięgi ("maskowanie" czy kolaboracja)
6. w jakich formacjach i na jakich frontach walczyli Polacy w Wehrmachcie - w jakich rodzajach broni i jakich formacjach walczyli, na jakich frontach i w jakich jednostkach, w jakich wielkich kampaniach walczyły jednostki z największym udziałem żołnierzy z terenów wcielonych
7. czy i ewentualnie na czym polegała różnica w pełnieniu służby przez Polaków w Wehrmachcie i rekrutów ze Starej Rzeszy -  wyposażenie, zaopatrzenie, warunki służby, przydział na poszczególne odcinki frontu, częstotliwość udzielanych urlopów
8. jaki był stosunek dowódca-podkomendny - rozróżnianie przez dowódców żołnierzy ze Starej Rzeszy i terenów wcielonych, popieranie lub wstrzymywanie awansów, stosowanie systemu kar i nagród, przydzielanie zadań bojowych
9. jakie odznaczenia otrzymywali Polacy w Wehrmachcie - zakres przydzielanych odznaczeń możliwych do uzyskania przez Polaków w Wehrmachcie, analiza odznaczeń bojowych na podstawie nadań Ritterkreuz
10. czy dezerterowali  podczas pobytu na urlopie bz pozostać do końca wojny w ukryciu czy przejść na drugą stronę frontu - zakres dezercji frontowej, motywy dezercji i ich klasyfikacja, działalność rekrutacyjna PSZ w obozach jenieckich na zachodzie, wielkość Polaków z Wehrmachtu w PSZ w latach 1944-1945, dezercja na froncie wschodnim
11. jakie były losy rodzin żołnierzy Wehrmachtu w trakcie wojny - stosunek bliskich do służby wojskowej w niemieckim wojsku, przywileje i obowiązki matek, ojców i żon żołnierzy Trzeciej Rzeszy, wykorzystywanie rodzin w propagandzie nazistowskiej
12. jak reagowało otoczenie na służbę w Wehrmachcie - postawy sąsiadów, dalszej rodziny, Kościoła, ruchu oporu
13. jakie były represje w stosunku do rodzin dezerterów - zakres i skala represji, metody represji, ilustracja losami poszczególnych rodzin represjonowanych
14. jak wyglądała rehabilitacja Polaków służących w Wehrmachcie - skala zjawiska w powojennej Polsce, metody rehabilitacji, skutki prawne dla osób zweryfikowanych negatywnie
15. jak wyglądały losy byłych niemieckich żołnierzy w PRL  - zainteresowanie ze strony urzędów bezpieczeństwa i SB, kontakty z RFN, problem rewizjonizmu
16. jaki był stosunek rządu RFN do b. żołnierzy z Wehrmachtu w Polsce - problem emigracji i obywatelstwa niemieckiego, informacja na temat poległych, pomoc socjalna i charytatywna

Osoby zainteresowane współpracą przy projekcie i uzupełnieniem zbieranych materiałów prosimy o kontakt z prof. Ryszardem Kaczmarkiem: Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 40-007 Katowice, ul. Bankowa 11, tel. 032 3591517, e-mail: kaczmar@wns.us.edu.pl