Aktualności

W dniu 8 grudnia br. miał miejsce wernisaż wystawy "Na granicy. Rzecz o czasach, ludziach i miejscach" oraz towarzysząca wystawie - dyskusja nt. "Międzywojenne losy Górnego Śląska. Kultura, polityka oraz codzienność na polsko-niemieckiej granicy"

"Na granicy. Rzecz o czasach, ludziach i miejscach"
Wystawa - Dyskusja
8 grudnia br.
Muzeum Czynu Powstańczego/Oddział Muzeum Śląska Opolskiego
ul. Leśnicka 28, Góra Św. Anny

W dniu 8 grudnia br. miał miejsce wernisaż wystawy "Na granicy. Rzecz o czasach, ludziach i miejscach" oraz towarzysząca wystawie - dyskusja nt. "Międzywojenne losy Górnego Śląska. Kultura, polityka oraz codzienność na polsko-niemieckiej granicy" organizowana przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Muzeum Czynu Powstańczego/Oddział Muzeum Śląska Opolskiego.

Po raz drugi w tym roku mieliśmy przyjemność zaprezentować wystawę nt.
"Na granicy. Rzecz o czasach, ludziach i miejscach", w ramach
której prezentowane są materialne i niematerialne pozostałości historycznej
granicy na Górnym Śląsku. Nasz projekt, który w atrakcyjny i nowoczesny sposób
przybliża złożony temat granicy spotykał się do tej pory z ogromnym
zainteresowaniem i został uhonorowany dyplomem uznania FRDL przyznawany
instytucjom za szczególnie wyróżniające się inicjatywy, osiągnięcia w rozwijaniu
demokracji lokalnej w Polsce organizowanej pod patronatem Ministra Kultury i
Dziedzictwa Narodowego i Polskiego Komitetu ds. UNESCO
Grudniowa prezentacja
wystawy odbyła się w Muzeum Czynu Powstańczego/Oddział Muzeum Śląska Opolskiego
na Górze Św. Anny i po raz kolejny zgromadziła wielu gości-uczniów, nauczycieli
oraz osób prywatnych. Zebranych w sali konferencyjno-wystawowej muzeum gości
serdecznie powitali dyrektor Muzeum Śląska Opolskiego Urszula Zajączkowska oraz
dyrektor Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej Rafał Bartek. Następnie uczestnicy
mieli okazję uczestniczyć w projekcji filmu dokumentalnego "Górny Śląsk.
Podróż granicą" będącego stałym komponentem naszego "granicznego
projektu". W filmową podróż retro, którą udaliśmy się repliką Mercedesa z 1939
roku, wprowadził nas Dawid Smolorz - autor wystawy, współautor towarzyszącej
wystawie publikacji oraz pomysłodawca i przewodnik wycieczek szlakiem dawnej
granicy polsko-niemieckiej. Producentem filmu jest Dom Współpracy
Polsko-Niemieckiej, a reżyserem Teresa Kudyba. W ramach spotkania zorganizowana
została również dyskusja panelowa nt. "Międzywojenne losy Górnego
Śląska. Kultura, polityka oraz codzienność na polsko-niemieckiej
granicy", którą poprowadził Krzysztof Ogiolda dziennikarz Nowej Trybuny
Opolskiej. Udział w dyskusji wzięli również Dawid Smolorz, Sebastian Rosenbaum z
Instytutu Pamięci Narodowej Katowice oraz świadek historii, główny specjalista
do spraw kontaktów europejskich Urząd Miejski w Zabrzu - Paweł Barteczko.
Następnie uczestnicy przechadzając się po salach muzeum mogli przyjrzeć się
wystawie. Sala, którą przeznaczono na potrzeby wystawy dzięki odpowiedniej
wielkości pomieszczenia, aranżacji i bardzo dobremu oświetleniu w pełni
wykorzystała jej potencjał. Wystawa stanowiła również doskonałe uzupełnienie
stałych ekspozycji muzeum dotyczących m.in. Powstań Śląskich. Następnie odbył
się poczęstunek dla wszystkich gości spotkania.

Wystawę  "Na granicy. Rzecz o czasach, ludziach i
miejscach" można zwiedzać do 15 lutego 2010 w Muzeum Czynu Powstańczego/Oddział
Muzeum Śląska Opolskiego ul. Leśnicka 28, Góra Św. Anny.

Kontakt: Sylvia Wzietek, menedżerka ds. kultury ifa w Domu
Współpracy Polsko-Niemieckiej, tel. 032 2324902, fax: 032 2324901; e-mail: sylvia.wzietek@haus.pl.

Organizatorzy:

Dom Współpracy Polsko - Niemieckiej

Muzeum Czynu Powstańczego/Oddział Muzeum Śląska Powstańczego

Partner:

Konsulat
Generalny RFN we Wrocławiu - "sfinansowano ze środków Konsulatu Generalnego RFN
we Wrocławiu"

O wystawie "Na granicy. Rzecz o czasach, ludziach, miejscach"

W roku 2007 minęła 85. rocznica wytyczenia polsko-niemieckiej granicy na
Górnym Śląsku. Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej przygotował z tej okazji
wystawę pt. Na granicy. Rzecz o czasach, ludziach i miejscach będącą
opowieścią o codziennym życiu ludzi polsko-niemieckiego pogranicza.

Po burzliwym czasie powstań i plebiscytu jesienią 1921 roku obradująca w
Genewie Rada Ambasadorów ustaliła ostateczny przebieg polsko-niemieckiej granicy
na Górnym Śląsku. Zrośnięty od stuleci, wielokulturowy region miał odtąd
funkcjonować w ramach dwóch organizmów państwowych. Po ogłoszeniu decyzji o
podziale regionu rozpoczęła się "pierwsza górnośląska wędrówka ludów". Do 1924
r. ok. 200.000 mieszkańców dawnego obszaru plebiscytowego zmieniło swoje miejsce
zamieszkania. Jedni chcieli pozostać w Niemczech jako niemieccy obywatele, inni
pragnęli urzeczywistnić swoje marzenie o polskim Górnym Śląsku. W
polsko-niemieckiej kwestii granicznej nie było zwycięzców. Nowe wytyczenie
granicy nie zadowoliło żadnej ze stron - przede wszystkim ze względów
gospodarczych. Także dla mieszkańców podzielonego regionu nowa granica wiązała
się z licznymi problemami.

W ramach operacji, jakiej dotąd nie znał świat, i którą porównać można z
podziałem Berlina, w poprzek Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego - jednej z
największych aglomeracji Europy - przeciągnięto granicę wijącą się dosłownie
między domami, podwórkami i zakładami przemysłowymi. Polsko-niemiecka granica na
Górnym Śląsku istniała jedynie 17 lat: od czerwca 1922 r. do września 1939 r. Od
1 września 1939 r. nie ma już "dwóch Górnych Śląsków", lecz skutki podziału są
trwalsze niż sama granica. Od 1922 r. Górnoślązacy posiadają różne paszporty,
służą w różnych armiach, w sporcie reprezentują różne barwy narodowe.
Jednocześnie, choć niemiecki Górny Śląsk przestał istnieć, istnieją nadal
niemieccy Górnoślązacy.

Głównym celem wystawy jest przybliżenie szerszym kręgom, przede wszystkim
młodzieży, tego prawie całkowicie zapomnianego rozdziału górnośląskiej, a co za
tym idzie także wspólnej, polsko-niemieckiej historii. Poprzez wystawę i
publikację chcemy zwrócić uwagę nie tylko na dramatyzm sytuacji, w jakiej
znaleźli się Górnoślązacy, lecz także - w oparciu o relacje świadków - pokazać,
że mimo wielu burzliwych wydarzeń na Górnym Śląsku lat 20-tych i 30-tych możliwe
było pokojowe współistnienie Polaków i Niemców, że możliwe było "przekraczanie
dzielących granic".

Odwiedzający wystawę będą mogli przenieść się w lata 20-te po to, by
wyobrazić sobie, co podział regionu oznaczał dla Górnoślązaków Anno Domini 1922.
Z pewnością granica była dla nich początkowo czymś tak samo niewyobrażalnym, jak
byłaby dla nas - żyjących tu w początkach XXI wieku. Nasze przedsięwzięcie
służyć ma także pobudzeniu i wzmocnieniu świadomości wielokulturowej przeszłości
regionu wśród jego dzisiejszych mieszkańców. Historia ta, przede wszystkim
jednak historia jak najbardziej pozytywnych kontaktów na poziomie "normalnych
obywateli", ciągle jeszcze jest w zbyt małym stopniu obecna w świadomości
mieszkańców i życiu publicznym.

Z okazji 85. rocznicy wytyczenia polsko-niemieckiej granicy na Górnym Śląsku
Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej przygotował szereg propozycji projektowych,
które w sposób atrakcyjny i nowoczesny przybliżają złożony temat granicy;
dokładniej: rzecz dotyczy granicy, jaka na początku XX wieku podzieliła region
na polski Górny Śląsk i niemiecki Oberschlesien. Zainteresowanie, z
jakim spotkały się wszystkie komponenty "granicznego projektu", utwierdza nas w
przekonaniu o ważkości prezentowanego zagadnienia oraz możliwości nowoczesnej
narracji w odniesieniu do wydarzeń z lat 20. i 30. ubiegłego wieku.

Partnerzy powstania wystawy:
Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej
Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego
Muzeum Miejskie w Zabrzu
Muzeum w Raciborzu
Muzeum w Tarnowskich Górach
Archiwum Państwowe w Katowicach oraz Oddział w Gliwicach
Techmex S.A.

Współpraca przy powstawaniu wystawy:
Stowarzyszenie "Artefakty" z Krakowa
Stowarzyszenie "Pro Fortalicium" z Piekar Śląskich
Miejska Biblioteka Publiczna w Bytomiu
Muzeum w Rattingen-Hösel