Publikacja

Z dziejów i dorobku folklorystyki na Śląsku (do 1939 r.)

Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej od lat pracuje na rzecz rozwijania świadomości historycznej dotyczącej wielonarodowej i wielokulturowej spuścizny Śląska. Tą drogą pragniemy kształtować wrażliwość wobec bogatego wymiaru kultury śląskiej, a poprzez to popularyzować ideę tolerancji wobec ludzi różnej wiary, narodowości czy też tożsamości. W tym kontekście najważniejszymi są mieszkańcy współczesnego Górnego Śląska - zarówno mniejszość niemiecka, jak i Polacy. Stąd podjęta wspólnie z Katedrą Literatury Romantyzmu oraz Katedrą Kulturoznawstwa i Folklorystyki Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Opolskiego inicjatywa zorganizowania polsko-niemieckiej konferencji naukowej na temat dziejów śląskiej folklorystyki oraz dorobku niemieckich i polskich badaczy pt. "Z dziejów i dorobku folklorystyki śląskiej (do 1939 roku)", która odbyła się w kwietniu ubiegłego roku w Opolu. Przedmiotem referatów i dyskusji podczas tej konferencji był szeroki wachlarz zagadnień dotyczących przede wszystkim folklorystyki niemieckiej do drugiej wojny światowej.

Była to niewątpliwie przełomowa polsko-niemiecka sesja naukowa. Długo przyszło bowiem czekać aż polscy i niemieccy naukowcy podejmą wreszcie wspólną dyskusję o folklorystyce na Śląsku. Przez dziesięciolecia wyniki badań były stosowane wybiórczo w celu pomnażania dowodów na (jedynie) polską lub niemiecką etniczność tych ziem, należących do 1945 r. do państwa niemieckiego. Tymczasem dziś można i należy badać ich wielokulturowy aspekt i wynikające z tego wzajemne wzbogacanie się różnych tożsamości, współtworzących interesującą mozaikę kulturową. Stąd blisko o pytanie o warunki i cel takich wysiłków: celem jest wzmocnienie tożsamości regionalnej oraz integracja i budowanie akceptacji dla różnych grup etnicznych, kulturowych i wyznaniowych zamieszkujących region. Odnosi się to zarówno do licznej na Śląsku grupy niemieckich Górnoślązaków jak i przede wszystkim do tej grupy mieszkańców, którzy osiedlili się tu w konsekwencji akcji przesiedleńczych, prowadzonych pod koniec lub po zakończeniu wojny równolegle do wypędzenia Niemców ze Śląska.

W ramach konferencji podjęta została próba przedstawienia i oceny śląskiej folklorystyki do 1939 r. jako tej dyscypliny, która interesuje się zróżnicowanymi aspektami kulturowymi, na których treść i formę złożyły się na badanym obszarze wpływy kultury niemieckiej, polskiej i czeskiej, obecne do dziś na Śląsku jako regionie pogranicza kultur. Tak więc niniejsza publikacja - po raz pierwszy na taką skalę - prezentuje badania polskie i niemieckie w celu ich wzajemnego porównania, dyskusji i przeniknięcia, tym bardziej, iż do tej pory te ostatnie były uwzględniane tylko przez niektórych polskich badaczy. Na naukowców w Polsce czekają niemałe wyzwania, jak słusznie przypomina prof. Jerzy Pośpiech, inicjator przedsięwzięcia. Do naukowego opracowania pozostają chociażby bogate zbiory dotyczące śląskiego folkloru, jakie znajdowały się w dawnym mieście Beuthen (Bytom), a które przechowywane są dziś w Instytucie im. Jana Kunziga ds. Folklorystyki Wschodnioniemieckiej we Fryburgu. Ta swoista sensacja, poprzedzona informacją o ufundowaniu przez niemiecki Instytut stypendium dla młodych badaczy z Polski, przekazaną przez dr Felicitas Drobek, pracownika Instytutu, wzbudziła żywe zainteresowanie wśród polskich naukowców. To również jedno z pierwszych osiągnięć konferencji - ufamy, że nie ostatnie.

Dostępne w księgarni HAUSBOOKS.pl